Καλλιτεχνικός απολογισμός τριετίας υπό την Καλλιτεχνική Διεύθυνση της Κατερίνας Ευαγγελάτου

Από τις 30 Αυγούστου 2019, που ανέλαβε την Καλλιτεχνική Διεύθυνση του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου η Κατερίνα Ευαγγελάτου, μέχρι και τον Σεπτέμβριο του 2022, που ανακοινώθηκε η ανανέωση της θητείας της, η τριετία που μεσολάβησε ήταν αναμφίβολα γεμάτη ανατροπές και προκλήσεις. Παράλληλα, ήταν και μια τριετία με σημαντικές αλλαγές στην ιστορία του Φεστιβάλ: για πρώτη φορά μια γυναίκα αναλαμβάνει την καλλιτεχνική διεύθυνση, οι δράσεις του διευρύνονται και τους χειμερινούς μήνες, η εικόνα του Οργανισμού αλλάζει συμβαδίζοντας με τις διεθνείς τάσεις, οι εκδηλώσεις του δίνουν προστιθέμενη αξία στην βαριά βιομηχανία του ελληνικού τουρισμού, προσελκύοντας ως ανεξάρτητος πόλος έλξης το διεθνές φιλότεχνο κοινό.

Το 2020, εξαιτίας των ασφυκτικών μέτρων που επέβαλε η πανδημία, παρουσιάστηκε μόνο ένα υποσύνολο του αρχικού προγραμματισμού (18 παραγωγές), ενώ το 2021, παρόλο που πραγματοποιήθηκε στο ακέραιο ο προγραμματισμός, η φεστιβαλική εμπειρία επηρεάστηκε σημαντικά από τα αυστηρά υγειονομικά μέτρα αλλά και την εξαιρετικά μειωμένη χωρητικότητα.

Το 2022 ήταν ωστόσο η χρονιά που σηματοδότησε τη λαμπερή επιστροφή του Φεστιβάλ στην κανονικότητα και η διοργάνωση ολοκληρώθηκε στέλνοντας το πιο αισιόδοξο μήνυμα: Η Τέχνη είναι το πιο ισχυρό αντίδοτο στις κρίσιμες εποχές που ζούμε, «η υψηλότερη μορφή Ελπίδας».

Οι αριθμοί το αποδεικνύουν: περισσότεροι από 200.000 θεατές τίμησαν φέτος με την παρουσία τους το Φεστιβάλ σε Ηρώδειο, Πειραιώς 260 και Επίδαυρο (Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου και Μικρή Επίδαυρο), ενώ περισσότεροι από 1.500 καλλιτέχνες είχαν την ευκαιρία να βρεθούν ξανά με το κοινό, να αντλήσουν έμπνευση από αυτή την αλληλεπίδραση, να ανοίξουν ένα δημιουργικό και ουσιώδη διάλογο.

Κατά τη διάρκεια αυτής της δύσκολης τριετίας, το Φεστιβάλ έδωσε έμφαση σε παραστάσεις που συνδέουν την κληρονομιά του Αρχαίου Δράματος με τη σύγχρονη πρωτοπορία, επιδίωξε την εκπροσώπηση περισσότερων γυναικών δημιουργών, ανέδειξε μείζονα κοινωνικά θέματα και σύγχρονους προβληματισμούς, προχώρησε σε συνέργειες που δίνουν το στίγμα των ανοιχτών συνόρων και δημιούργησε νέους πόλους έλξης θεατών. Επιδίωξε ταυτόχρονα να καταστεί ισότιμος «συμπαίκτης» σε διεθνή κλίμακα, μια ισχυρή εστία δημιουργίας με εξωστρέφεια, ανοιχτή σκέψη και συμπεριληπτικό χαρακτήρα.

Παράλληλα, ένας από τους στόχους μας που επιτεύχθηκε ήταν να εξασφαλιστούν καλύτερες οικονομικές συνθήκες για τους Έλληνες καλλιτέχνες ώστε να μπορούν απρόσκοπτα να αφιερωθούν στο έργο τους, ανεβάζοντας έτσι το καλλιτεχνικό επίπεδο των παραγωγών. Από τον ίδιο τον προγραμματισμό, τους όρους καλλιτεχνικής εργασίας, τις παράλληλες δράσεις και τις εκδηλώσεις μέχρι την επανασύσταση στο κοινό με το διεθνές όνομα Athens Epidaurus Festival αλλά και τη νέα του εικαστική ταυτότητα, η Καλλιτεχνική Διεύθυνση και η εξαιρετική ομάδα του Φεστιβάλ οραματίστηκαν και πραγματοποίησαν μια διοργάνωση που αντλεί έμπνευση από την μακρόχρονη και πλούσια ιστορία του θεσμού, αλλά έχει το βλέμμα στραμμένο προς το μέλλον.

Οι κυριότερες κατευθύνσεις που έδωσαν το στίγμα της τριετίας 2020 – 2022 αποτυπώνονται ως εξής:

1. Στο Φεστιβάλ το Αρχαίο Δράμα είναι σύγχρονο!

Μια από τις προτεραιότητες της Καλλιτεχνικής Διεύθυνσης υπήρξε από την αρχή η σύνδεση του Αρχαίου Δράματος με τη σύγχρονη παραστατική δημιουργία. Το κυριότερο πεδίο εφαρμογής της επιδίωξης αυτής υπήρξε το ίδιο το πρόγραμμα των Επιδαυρίων, το «βαρύ πυροβολικό» του Φεστιβάλ.

Το αισθητικό στίγμα της τριετίας δόθηκε από τις παγκόσμιες πρεμιέρες σε συμπαραγωγή με κορυφαίους διεθνείς οργανισμούς (Oιδίποδας της Μάγια Τσάντε σε σκηνοθεσία Τόμας Οστερμάιερ με τη Schaubühne, 2021, Άλκηστη σε σκηνοθεσία Γιόχαν Σίμονς με το Schauspielhaus Bochum, 2022 και Αγαμέμνων σε σκηνοθεσία Ούλριχ Ράσε με το Residenztheater του Μονάχου, 2022), αλλά και από την παρουσίαση ελληνικών παραγωγών με έμφαση στη δραματουργική και σκηνοθετική καινοτομία (Ιχνευταί του Σοφοκλή σε σκηνοθεσία Μιχαήλ Μαρμαρινού, Βάτραχοι του Αριστοφάνη σε σκηνοθεσία Αργυρώς Χιώτη, Πέρσες του Αισχύλου σε σκηνοθεσία Δημήτρη Καραντζά).

Στο πλαίσιο της ίδιας στόχευσης σχεδιάστηκε για τη Μικρή Επίδαυρο η ενότητα Contemporary Ancients και ο ολοκληρωμένος κύκλος ανάθεσης / παράστασης / μετάφρασης / έκδοσης νέων έργων (με αφετηρία τα κείμενα των τραγικών) σε σύγχρονους Έλληνες συγγραφείς που εγκαινιάστηκε το 2021 και διατηρήθηκε το 2022.

Μια ακόμα πτυχή της ίδιας φιλοσοφίας υπήρξαν τα πρωτότυπα εργαστήρια της πλατφόρμας Open Plan που συνδέονται με Αρχαίο Δράμα, όπως το εργαστήριο μόδας Morphés (2021, 2022) και τα εκπαιδευτικά προγράμματα Χορού για εφήβους Ancient Future Solo (2021) και Ancient Future Chorus (2022).

Ως πυλώνας έρευνας πάνω στο Αρχαίο Δράμα λειτούργησε όμως και η Πάροδος, το διακαλλιτεχνικό ερευνητικό πρόγραμμα (residency) που σχεδιάστηκε ειδικά για τη Μικρή Επίδαυρο (2021, 2022) με τη συμμετοχή καταξιωμένων Ευρωπαίων δημιουργών.

Εστιασμένος στη σύνδεση του Αρχαίου Δράματος με τη σύγχρονη σκέψη και δημιουργία ήταν, τέλος, και ο κύκλος Antigonisms (2022), με επίκεντρο τη μορφή της ΑΝΤΙΓΟΝΗΣ. Ο κύκλος περιλάμβανε δύο παραστάσεις του έργου, ένα ευρωπαϊκό ερευνητικό πρόγραμμα και μια σειρά διαλέξεων με τη συμμετοχή σημαντικών εκπροσώπων των Γραμμάτων και των Τεχνών.

2. Το Φεστιβάλ είναι διεθνές και ταξιδεύει!

Η συνομιλία Ελλήνων και ξένων δημιουργών με το κοινό του Φεστιβάλ και η «εξαγωγή» ελληνικών παραγωγών στο εξωτερικό ήταν από τις βασικές επιδιώξεις του καλλιτεχνικού προγραμματισμού καθ’ όλη την τριετία. Εκτός από τις διεθνείς μετακλήσεις επιτυχημένων παραγωγών, δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση στη δημιουργία παραστάσεων ειδικά για το Φεστιβάλ, Ελληνικών και ξένων.  Επιδιώχθηκαν διεθνείς συμπαραγωγές: Τέτοιες ήταν οι περιπτώσεις του Πρόδρομου Τσινικόρη με το Maillon, Théâtre de Strasbourg [(Somewhere) (beyond the cherry trees], του Τόμας Οστερμάιερ με τη Schaubühne (οιδίποδας), του Κριστόφ Βαρλικόφκι με το Nowy Teatr, την Comédie de Clermont-Ferrand κ.ά. (Οδύσσεια, μια ιστορία για το Χόλλυγουντ), του Καντέρ Αττού με το Εθνικό Χορογραφικό Κέντρο της Λα Ροσέλ (Roots), των Koen Augustijnen & Rosalba Torres Guerrero / Siamese Cie με το Φεστιβάλ της Αβινιόν κ.ά. (Lamenta), της Marie Brassard με το Φεστιβάλ TransAmériques (Violence) για το 2021 και οι παγκόσμιες πρεμιέρες της Επιδαύρου σε σκηνοθεσία Γιόχαν Σίμονς με το Schauspielhaus Bochum (Άλκηστη) και Ούλριχ Ράσε με το Residenztheater του Μονάχου (Αγαμέμνων) για το 2022. Εκτός από τις ξένες συμπαραγωγές που περιόδευσαν σε Φεστιβάλ και συνεχίζουν να παρουσιάζονται σε θέατρα του εξωτερικού, η διεθνής παρουσία του Φεστιβάλ ενισχύθηκε και με τον προγραμματισμό επιτυχημένων ελληνικών έργων εκτός των συνόρων όπως το (Somewhere) beyond the cherry trees του Πρόδρομου Τσινικόρη και η Δημοκρατία του Μπακλαβά του Ανέστη Αζά.

Παράλληλα, κεντρική επιδίωξη του καλλιτεχνικού προγραμματισμού ήταν να συστήσει σημαντικούς διεθνείς καλλιτέχνες στο ελληνικό κοινό: Δημιουργοί όπως οι Serge Aimé Coulibaly, Florentina Holzinger, Christiane Jatahy, Martin Zimmermann, Marcos Morau, Marco Layera, Hildur Guðnadóttir, Ulrich Rasche, μεταξύ άλλων, εμφανίστηκαν στη διάρκεια της τελευταίας τριετίας για πρώτη φορά στην Ελλάδα.

3. Το Φεστιβάλ καλεί τους νέους!

Από τον σχεδιασμό του προγράμματος και των παράλληλων δράσεων έως τη στρατηγική Επικοινωνίας και την αξιοποίηση των ψηφιακών μέσων του, το Φεστιβάλ επιδίωξε να αναδείξει ένα προφίλ σύγχρονο και νεανικό, με στόχο να αγκαλιάσει περισσότερους θεατές και να γίνει σημαντικός πόλος έλξης μιας ευρύτατης γκάμας κοινού.

Μέσα από τον Κύκλο Layers of Street (2021, 2022), που ήταν αφιερωμένος στη hip hop σκηνή και τη street κουλτούρα, δόθηκε βήμα για πρώτη φορά σε μια μεγάλη ομάδα καλλιτεχνών της πόλης αγκαλιάζοντας παράλληλα και το νεανικό, εναλλακτικό κοινό τους. Με την ίδια φιλοσοφία σχεδιάστηκε και ο Κύκλος Εlectronica που ξεκίνησε το 2021 στην Πειραιώς με το Chronotopia, το μίνι φεστιβάλ ηλεκτρονικής και πειραματικής μουσικής σε συνεργασία με το CTM Festival του Βερολίνου και το Ινστιτούτο Γκαίτε. Οι sold out συναυλίες μεγάλων ονομάτων της ηλεκτρονικής μουσικής στο Ηρώδειο, όπως οι Autechre, οι Moderat και ο Woodkid, o Max Cooper και ο Jeff Mills, επιβεβαίωσαν το μεγάλο στοίχημα της Καλλιτεχνικής Διεύθυνσης να προσελκύσει ένα αντισυμβατικό, νεανικό κοινό που ίσως δεν είχε ξαναεπισκεφθεί το ρωμαϊκό Ωδείο.

Στο πλαίσιο διεύρυνσης του κοινού μέσα από τη φιλοξενία πειραματικών ειδών μουσικής κινήθηκε και ο Κύκλος Τζαζ στην Πλατεία, μια εικοσαήμερη σειρά live συναυλιών που συνόδεψε το καλλιτεχνικό πρόγραμμα τον Ιούλιο στην Πειραιώς 260 με δωρεάν είσοδο για όλες και όλους.

Τέλος, με την αποκλειστική συμμετοχή εφήβων στα εργαστήρια Χορού και Θεάτρου της πλατφόρμας Open Plan (Youthquake, Ancient Future Chorus, κ.ά.), το Φεστιβάλ έκανε αισθητή τη δυναμική του και ως φυτώριο ανάδειξης της επόμενης γενιάς θεατών αλλά και καλλιτεχνών.

4. Το Φεστιβάλ είναι αναπάντεχο!

Ένας ακόμη στόχος που καθόρισε τον καλλιτεχνικό προσανατολισμό της τριετίας 2020 – 2022 ήταν η ανανέωση της παγιωμένης αντίληψης για τη χρήση και την ταυτότητα των φεστιβαλικών χώρων. Το ρεσιτάλ του κορυφαίου βιολονίστα Λεωνίδα Καβάκου στην Επίδαυρο που σημάδεψε την ανάληψη των καθηκόντων της Κατερίνας Ευαγγελάτου την πρώτη χρονιά της πανδημίας εγγράφεται ακριβώς σ’ αυτή την κατεύθυνση.

Η πρόσκληση εικαστικών καλλιτεχνών να δημιουργήσουν έργα σε συνομιλία με τα αρχαία θέατρα αναδεικνύει επίσης το ενδιαφέρον της απροσδόκητης κατοίκησής τους. Σ’ αυτή τη φιλοσοφία εγγράφηκε η εγκατάσταση του Διονύση Καβαλλιεράτου στο Ηρώδειο, μια σύμπραξη με τον Οργανισμό Πολιτισμού και Ανάπτυξης ΝΕΟΝ αλλά και οι Ιεροί λόγοι / COVID-19 της Αιμιλίας Παπαφιλίππου, που η καλλιτέχνιδα δημιούργησε ειδικά για το Μικρό Θέατρο της Αρχαίας Επιδαύρου με έναυσμα την εμπειρία της πανδημίας.

Οι απροσδόκητες συνομιλίες τεχνών και καλλιτεχνών και οι αναπάντεχες συμπράξεις που σηματοδοτούν τα ανοιχτά σύνορα και τη ρευστότητα της σύγχρονης καλλιτεχνικής έκφρασης έδωσαν, όμως, και ευρύτερα το στίγμα του προγραμματισμού τόσο στο Θέατρο και στο Χορό όσο και στη Μουσική σε όλους μας τους χώρους, από την Πειραιώς 260 και το Ηρώδειο έως τα Θέατρα της Επιδαύρου.

5. Το Φεστιβάλ είναι βιωματικό!

Η συνολικότερη εμπειρία του θεατή και της συμμετοχής του στο Φεστιβάλ απασχόλησε πράγματι την Καλλιτεχνική Διεύθυνση καθ’ όλη τη διάρκεια της τριετίας – αν και μόνο το 2021 και το 2022 μπόρεσαν να υλοποιηθούν πλήρως οι προτάσεις σ’ αυτή την κατεύθυνση. Στοχεύοντας σε μια πρώτη εξοικείωση του θεατή με την ιδιαίτερη αισθητική της σύγχρονης δραματουργίας, το 2021 εγκαινιάστηκε στην Πειραιώς 260 ο Πρόλογος, ένα δρώμενο «μύησης» των θεατών στις παραστάσεις του ξένου ρεπερτορίου, κατά το οποίο μεταπτυχιακοί *ες φοιτητές *τριες πρόσφεραν μια εισαγωγή στο έργο της βραδιάς, με ελεύθερη παρακολούθηση για όλες και όλους, σε συνεργασία με το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών. Οι μεταπτυχιακοί *ες φοιτητές *τριες που συμμετείχαν στο πρόγραμμα συνέβαλαν στη δημιουργία μιας ατμόσφαιρας ανταλλαγής και καλλιτεχνικής ζύμωσης στην καρδιά της Πειραιώς 260, με τα πολύβουα μεγάλα τραπέζια που τοποθετήθηκαν ειδικά για να φιλοξενούν τον διάλογο δημιουργών και Κοινού ευνοώντας και συζητήσεις μεταξύ μεγαλύτερων ομάδων θεατών.

Αναδεικνύοντας ακόμα περισσότερο τη σύγχρονη «γλώσσα» του Φεστιβάλ και ενισχύοντας την εμπειρία του κάθε θεατή ξεχωριστά, τα πωλητήρια σε όλους τους χώρους φιλοξένησαν αντικείμενα σχεδιασμένα από Έλληνες designers οι οποίοι εμπνεύστηκαν από την οπτική ταυτότητα της κάθε χρονιάς. Ιδιαίτερη απήχηση στο κοινό αλλά και στον Τύπο, είχε το 2022 η ανάθεση της οπτικής ταυτότητας στον εικαστικό Γιάννη Βαρελά, που σε συνεργασία με τους G Design Studio, αναβίωσαν με τον πιο σύγχρονο τρόπο μια παλιά παράδοση του Φεστιβάλ να προσκαλεί κορυφαίους εικαστικούς καλλιτέχνες για τη δημιουργία της οπτικής ταυτότητας (Μόραλης, Takis, κ.ά.).

Τα έντονα χρώματα και οι φιγούρες πήραν τη θέση της μίνιμαλ αισθητικής του 2021, ανανεώνοντας το περιεχόμενο και την ελκυστικότητα του πωλητηρίου και διαχέοντας το μήνυμα του Φεστιβάλ μέσα από ποικίλες εφαρμογές: από τη μικρή φόρμα μιας αφίσας μέχρι έναν ολόκληρο συρμό του τραμ της Αθήνας.

6. Το Φεστιβάλ δεν πέφτει σε χειμερία νάρκη!

Το 2020, για πρώτη φορά στην ιστορία του, το Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου επέκτεινε τη δραστηριότητά του κατά τη διάρκεια της φθινοπωρινής και της χειμερινής περιόδου.

Ο γνωστός αρχιτεκτονικός όρος Open Plan αναφέρεται στον ανοιχτό χώρο, στη δυνατότητα του ανοιχτού σχεδιασμού, τη ροή, την ελευθερία σκέψης και την ελευθερία κίνησης – στην ίδια, άλλωστε, λογική σχεδιάστηκαν και τα νέα γραφεία όπου μεταφέρθηκε η έδρα του Φεστιβάλ στα Κάτω Πετράλωνα. Όπως οι open plan χώροι, έτσι και η πλατφόρμα Open Plan, που εγκαινιάστηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας, είχε στόχο την κατάργηση των χρονικών και χωρικών περιορισμών με μια σειρά δράσεων –εργαστηρίων, masterclasses, παραστάσεων, webinars και πρωτότυπων καλλιτεχνικών έργων– που απευθύνονταν σε επαγγελματίες καλλιτέχνες, αλλά και στο ευρύτερο κοινό όλων των ηλικιών.

Στο πνεύμα της ευελιξίας που χαρακτήρισε το νέο εγχείρημα, οι περισσότερες δράσεις του Open Plan σχεδιάστηκαν ώστε να μπορούν να διεξαχθούν και διαδικτυακά. Ιδιαίτερη απήχηση είχαν τα Radio Plays, που αναβίωσαν την παράδοση του ραδιοφωνικού θεάτρου, ένα εγχείρημα που προσέφερε παράλληλα σημαντική στήριξη στους καλλιτέχνες της Μουσικής και του Θεάτρου που δοκιμάζονταν στη δύσκολη περίοδο της πανδημίας.

7. Το Φεστιβάλ έχει νέα εταιρική ταυτότητα!

Ιδιαίτερο βάρος δόθηκε στην ανανέωση του brand του Φεστιβάλ, προκειμένου ο Οργανισμός να υιοθετήσει μια πιο σύγχρονη επικοινωνιακή γλώσσα και να ισχυροποιήσει τη διακριτότητα και τη μοναδική θέση του στο Κοινό.

Με την πρόταση του δημιουργού της νέας εταιρικής ταυτότητας, Δημήτρη Παπάζογλου, ο οποίος ανέλαβε και την οπτική ταυτότητα του 2021, η Καλλιτεχνική Διεύθυνση προχώρησε πολύ δραστικά στην ανανέωση της εικόνας του Οργανισμού. Την ίδια στιγμή, το Φεστιβάλ (επανα)συστήθηκε με το διεθνές του όνομα, Athens Epidaurus Festival, δίνοντας έμφαση στη στενή σχέση του με την παγκόσμια σκηνή.

8. Το Φεστιβάλ δίνει ώθηση στις γυναίκες δημιουργούς!

Με την Κατερίνα Ευαγγελάτου να αποτελεί την πρώτη γυναίκα στο τιμόνι της Καλλιτεχνικής Διεύθυνσης του Φεστιβάλ στα 68 χρόνια ιστορίας του, η ανάδειξη ταλαντούχων γυναικών δημιουργών ήταν μια συνειδητή απόφαση και είχε προτεραιότητα στον σχεδιασμό του καλλιτεχνικού προγραμματισμού.

Ταυτόχρονα, ζητήματα έμφυλων ταυτοτήτων (η γυναικεία ταυτότητα, ο ΛΟΑΤΚΙ+ ακτιβισμός, η ενδοοικογενειακή βία, η παιδική κακοποίηση κ.ά.) αναδείχτηκαν σε μεγάλη γκάμα παραστάσεων, οι οποίες γνώρισαν θερμή υποδοχή τόσο από το Κοινό όσο και από τους Κριτικούς.

9. Το Φεστιβάλ ζει (και) στις βιβλιοθήκες μας!

Επιθυμία της Καλλιτεχνικής Διεύθυνσης ήταν να «σπάσει» το αυστηρό χρονικό πλαίσιο που χαρακτηρίζει τον ετήσιο προγραμματισμό προεκτείνοντας την αύρα του Φεστιβάλ στο χρόνο. Η πρωτοβουλία της έκδοσης των θεατρικών έργων που γράφτηκαν μετά από ανάθεση στο πλαίσιο του Κύκλου Contemporary Ancients αλλά και αρχαίων κειμένων σε νέες μεταφράσεις χαιρετίστηκε από Κοινό και Κριτικούς.

Στόχος ήταν να δημιουργηθεί μια θεατρική σειρά έργων με ευδιάκριτο στίγμα, η οποία υλοποιήθηκε σε συνεργασία με τις Εκδόσεις Νεφέλη. Πέρα όμως από τη θεατρική σειρά, που σημείωσε μεγάλη εισπρακτική επιτυχία το 2021 και το 2022, υλοποιήθηκε η ιδέα του αναλυτικού καταλόγου ως βιβλίου τέχνης ενώ ιδιαίτερα αγαπήθηκε και το συλλεκτικό φωτογραφικό λεύκωμα Χώροι σε αναμονή του Μιχάλη Κλουκίνα, για τα θέατρα του Φεστιβάλ στην εποχή της πανδημίας.

Για την πλούσια εκδοτική αυτή δραστηριότητα, το Φεστιβάλ τιμήθηκε από το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού και από το Υπουργείο Πολιτισμού με την πρόσκληση να συμμετάσχει με τις εκδόσεις του, για πρώτη φορά στη μακρόχρονη ιστορία του, στην Έκθεση της Φρανκφούρτης (2021 & 2022) αλλά και στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου της Θεσσαλονίκης (2021).

Επίλογος

Στην τριετία 2020 – 2022 οι πρωτοβουλίες και οι κατευθύνσεις της ομάδας της Καλλιτεχνικής Διεύθυνσης γνώρισαν ιδιαίτερη ανταπόκριση προσελκύοντας συνολικά περισσότερους από 395.000 θεατές, ενώ οι εισπράξεις του 2022 είναι οι καλύτερες των τελευταίων πέντε ετών από το 2017 και εξής. Ταυτόχρονα, οι πωλήσεις των εισιτηρίων το 2022 παρουσιάζουν αύξηση 5% (183.397 εισιτήρια) συγκριτικά  με τον μέσο όρο 2017-2019 (175.025 εισιτήρια). Σφαιρικά μιλώντας, η ανταπόκριση του Κοινού στις εκδηλώσεις του Φεστιβάλ είναι πραγματικά εντυπωσιακή αν αναλογιστεί κανείς ότι διοργανώσεις σαν τη Ruhrtriennale ή το Φεστιβάλ της Βιέννης δεν συγκεντρώνουν συνολικά παραπάνω από 20.000 – 50.000 θεατές.

Υστερόγραφο: πού θέλουμε να γίνουμε καλύτεροι

Στόχος 1: να επιτύχουμε πιο ισχυρή εκπροσώπηση των Ελλήνων δημιουργών στο ευρωπαϊκό δίκτυο των παραστατικών τεχνών, σε θέατρα και Φεστιβάλ. Η αποστολή ελληνικών παραγωγών στο εξωτερικό και η συστηματοποίηση της πρόσκλησης ξένων programmers στη διάρκεια του καλοκαιρινού μας προγράμματος είναι για μας ζήτημα πρώτης προτεραιότητας.

Στόχος 2: να διαμορφώσουμε σε νέα βάση την Πάροδο, το φιλόδοξο εκπαιδευτικό εγχείρημα που εγκαινιάσαμε το 2021 και εξελίχθηκε με τη συμμετοχή διεθνών καλλιτεχνών το 2022. Για να μπορέσει να εδραιωθεί πιο ουσιαστικά αυτή η δράση που εστιάζει στο κρίσιμο πεδίο της δραματουργίας, έχει σημασία να τεθεί σε νέα βάση το σκεπτικό της: να απευθύνεται σε μεγαλύτερο αριθμό συμμετεχόντων και να περιλαμβάνει μεγαλύτερο εύρος εισηγητών.

Στόχος 3: να οικοδομήσουμε περισσότερες συνεργασίες με εγχώριους πολιτιστικούς φορείς διευρύνοντας το φάσμα των συνεργατών μας. Οι δεσμοί και οι συμπράξεις με φορείς που επιτελούν πολιτιστικό έργο, μουσεία, εκπαιδευτικούς οργανισμούς, χώρους πολιτισμού, πανεπιστήμια κ.ά. πρέπει να ενισχυθούν ώστε να εδραιωθεί πιο στέρεα η σχέση του Φεστιβάλ με την πόλη.

Στόχος 4: να γίνουμε πιο συμπεριληπτικοί. Μας ενδιαφέρει να επιτύχουμε μεγαλύτερη εκπροσώπηση του διαφορετικού στο πρόγραμμά μας αλλά και να δώσουμε φωνή σε ομάδες αφανείς, που έχουν μειωμένη πρόσβαση στην καλλιτεχνική δημιουργία.

Συνοπτικός απολογισμός της Διοίκησης

Ως εμβληματικός οργανισμός με δημόσιο ρόλο, η Ελληνικό Φεστιβάλ Α.Ε. αποτελεί κεντρικό φορέα της σύγχρονης δημιουργικής και πολιτιστικής παραγωγής  σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο.  Την τελευταία τριετία, η Διοίκηση ανταποκρίθηκε με κοινωνική ευαισθησία στις πρωτοφανείς προκλήσεις που αντιμετώπισε ο Πολιτισμός λόγω της πανδημίας,   προτάσσοντας, ταυτόχρονα, πολιτικές εκσυγχρονισμού και καινοτομίας με στόχο την ασφάλεια του Κοινού, των Καλλιτεχνών και του Προσωπικού, τη διοικητική αποτελεσματικότητα και τη βέλτιστη οικονομική διαχείριση. Ιδιαίτερες προτεραιότητες της Διοίκησης αποτέλεσαν:

1. Η οργανωτική αναδιάρθρωση της Εταιρείας

Η Ελληνικό Φεστιβάλ Α.Ε. θέσπισε για πρώτη φορά από τη σύσταση της Εσωτερικό Κανονισμό Λειτουργίας, κατάρτισε ψηφιακό Οργανόγραμμα, δρομολόγησε τη συμμετοχή στην Κινητικότητα και τη στελέχωση του φορέα μέσω διαδικασιών ΑΣΕΠ. Επίσης, ξεκίνησε και ολοκλήρωσε τις διαδικασίες για τη λήψη του πιστοποιητικού ISO 9001:2015 και τη συμμόρφωση με τον Γενικό Κανονισμό για την Προστασία Δεδομένων ενώ θέσπισε Κώδικα Δεοντολογίας.

2. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός και η ψηφιακή ανάπτυξη του φορέα

Η Διοίκηση προχώρησε σε σειρά πρωτοβουλιών που ανέδειξαν τον ψηφιακό εκσυγχρονισμό, τόσο σε ζητήματα λειτουργικότητας και υποδομών, όσο και στις απαιτήσεις μιας σύγχρονης και διαδραστικής σχέσης με το κοινό του. Εξασφάλισε χρηματοδότηση μέσω του Επιχειρησιακού προγράμματος «Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία (ΕΠΑΝΕΚ)» για την ψηφιοποίηση του Αρχείου του Φεστιβάλ και την ανάδειξη της ανεκτίμητης αξίας του. Έδωσε προτεραιότητα στην ψηφιακή διασύνδεση και τον εκσυγχρονισμό των κεντρικών χώρων του Οργανισμού. Αναβάθμισε τη λειτουργία εσωτερικού δικτύου «Intranet», το ηλεκτρονικό πρωτόκολλο και τις δυνατότητες τηλεργασίας. Τέλος, εφάρμοσε την πρακτική της διεθνούς live streaming μετάδοσης.

3. Η αναβάθμιση των υποδομών και των χώρων εκδηλώσεων του Φεστιβάλ

Πραγματοποιήθηκαν τομές και εργασίες βελτίωσης υποδομών στην Πειραιώς 260, που διασφάλισαν τη λειτουργία των θεάτρων εν μέσω πανδημίας. Ταυτόχρονα, εκπονήθηκαν σχέδια εκκένωσης και μελέτες πυρασφάλειας σε όλους τους χώρους σε συνεργασία με τους αρμόδιους φορείς. Τέλος, η Διοίκηση μερίμνησε για τη μετεγκατάσταση των κεντρικών γραφείων του φορέα σε σύγχρονο χώρο στα Κάτω Πετράλωνα, προσβάσιμο σε άτομα με αναπηρία, όπου εφαρμόζονται πρακτικές περιβαλλοντικής βιωσιμότητας, όπως είναι η ανακύκλωση και  αξιοποίηση υλικών σύμφωνα με την αρχή της Κυκλικής Οικονομίας.

4. Η εφαρμογή πολιτικών εξωστρέφειας

Στη διάρκεια της τριετίας, η Διοίκηση ανέπτυξε στρατηγικές συνεργασίες με διεθνείς και εγχώριους φορείς. Συνάφθηκαν, μεταξύ άλλων, σύμφωνα συνεργασίας με τον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό, το Κέντρο Εκπαίδευσης και Αποκατάστασης Τυφλών, τον Οργανισμό Μεγάρου Μουσικής Αθηνών και το Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος. Στο διεθνές πλαίσιο, το Φεστιβάλ συμμετείχε σε διεθνείς κοινοπραξίες για την υλοποίηση δύο σημαντικών ευρωπαϊκών έργων έρευνας και καινοτομίας (VAST και VOX), αξιοποιώντας χρηματοδότηση του προγράμματος της ΕΕ HORIZON 2020. Δρομολογήθηκε, επιπλέον, η αξιοποίηση του Ταμείου Ανάπτυξης προς άντληση χρηματοδότησης έργων υποδομής (υποδομές Ωδείου Ηρώδου Αττικού, τεχνολογικός εξοπλισμός, κλπ.).

5. Η αύξηση των εσόδων

Το 2022 επιτεύχθηκαν αυξημένα έσοδα, σε ύψος που αποτελεί ρεκόρ όχι μόνο σε σύγκριση με τα πανδημικά έτη (2020 / 2021) αλλά και με την προ πανδημίας περίοδο (2017 / 2018 / 2019). Συγκεκριμένα, το 2022 υπήρξε μια αύξηση των εισπράξεων 30% (ύψους 5.965.000 ευρώ) συγκριτικά με τον μέσο όρο της περιόδου 2017-2019 (4.602.000 ευρώ). Αξίζει να αναφερθεί ότι το έτος 2020 επιτεύχθηκε πλεόνασμα 2.583.000 ευρώ, ενώ το 2021 έγινε χρήση των ταμειακών διαθεσίμων της εταιρείας ύψους 2.520.000 ευρώ για την κάλυψη των μειωμένων εσόδων λόγω της πανδημίας COVID-19 και της υστέρησης των κρατικών επιχορηγήσεων. Σημειώνεται ότι σε σχέση με τον εγκεκριμένο προϋπολογισμό της Ελληνικό Φεστιβάλ Α.Ε., οι κρατικές επιχορηγήσεις προς την Ελληνικό Φεστιβάλ ήταν μειωμένες κατά 546.000 ευρώ το έτος 2020 και κατά 1.018.000 ευρώ το έτος 2021. Αξιοσημείωτη ώθηση δόθηκε στον τομέα των χορηγιών με τα οφέλη για το Φεστιβάλ να ξεπερνούν κάθε προηγούμενη χρονιά. Πραγματοποιήθηκαν σημαντικές χορηγικές συμφωνίες τόσο εμπορικού όσο και επικοινωνιακού χαρακτήρα, σε ένα ευρύτερο πλαίσιο στρατηγικής συνεργασίας με μεγάλες εταιρείες και ομίλους. Παράλληλα, υλοποιήθηκε για πρώτη φορά έρευνα μάρκετινγκ στους χώρους εκδηλώσεων του φορέα, με τη συλλογή και ανάλυση των δημογραφικών στοιχείων και των προτιμήσεων του κοινού του.